Split - poznaj czar i magię starożytnego świata!
Split jest drugim, co do wielkości miastem w całej Chorwacji, a mimo to posiada charakterystyczny klimat cichego, nadmorskiego miasteczka. To stare miasto zostało zbudowane wokół zatoki na południowym brzegu półwyspu, osłoniętego od strony otwartego morza przez liczne wyspy. Cały zachodni brzeg półwyspu to wielki, leśny, górski park. Wysokie nadbrzeżne góry stanowią wyjątkowo piękne tło dla tego miejsca.
Split słynie z pięknych zachodów słońca; ta wspaniała gra kolorów na niebie spowodowana jest usytuowaniem miasta - od południa znajduje się morze, a od północy wysokie góry. Nie można tu przepuść okazji przespacerowania się cudownymi plażami i promenadami.
W Splicie czeka na Was wspaniała, śródziemnomorska atmosfera, bogata historia i liczne atrakcje turystyczne. Split czaruje urokiem historycznego miasta i pięknem wybrzeża. Udane wczasy wysokiej klasy są tu gwarantowane. Unikatowa architektura i atmosfera panująca na malowniczych uliczkach sprawiają, że czuje się tu ducha historii i starożytności. Miasto tętni życiem dniem i nocą. Na wysuniętym w morze półwyspie mieści się Park Marjan, ze wspaniałym widokiem na miasto i świetnymi miejscami wspinaczkowymi.

Dalmacja - bajkowa kraina złotych plaż
Istnieje legenda, że Bóg stwarzając świat, zapomniał o Chorwacji. Kiedy jakiś Chorwat upomniał się o u Boga w tej sprawie, ten dał mu piękny kawałek ziemi, który chciał zatrzymać dla samego siebie.
Chorwacja została szczególnie obdarzona przez naturę, a zwłaszcza jej najbardziej znana i malownicza kraina - Dalmacja. Rozciąga się wzdłuż wybrzeża od Zadaru aż po Dubrownik. Jest to region długich plaż, piniowych lasów i antycznych miast takich jak Zadar, Sibenik, Split i Dubrownik. Znajdziemy tu również wiele plantacji cytrusów i winorośli oraz gai oliwnych. Region ten znany jest także z doskonałych win i przyjaznych ludzi.
Dalmacja jest uważana za najpopularniejszy region w całej Chorwacji, zaś Split zawiera w sobie niemal wszystkie zalety, które stanowią o pięknie tej krainy. Warto zatem zacząć podróż po niej od tego właśnie miasta.

Historia

Aby wytłumaczyć wartość zabytkową starego miasta w Splicie, należy zagłębić się nieco w jego historię, która sięga czasów starożytnej Grecji. W tych czasach powstała osada Aspalathos, dzisiejsze przedmieście Splitu. W I wieku naszej ery Rzymianie założyli tu miasto o nazwie Solana, które w szybkim tempie zostało stolicą rzymskiej prowincji Illirycum. Starorzymskie miasto Split powstało z Pałacu Dioklecjana, który przed 1700 laty wybudował rzymski cesarz Dioklecjan, aby właśnie tutaj spędzić ostatnie lata swojego życia. Pałac Dioklecjana oraz liczne zabytki z czasów rzymskich zachowane są do dzisiejszego dnia. Dioklecjan nie bez powodu właśnie tutaj wzniósł swój pałac, o czym przekonują się liczni zwiedzający. Wraz z upadkiem cesarstwa nastały dla mieszkańców Dalmacji ciężkie czasy. Wybrzeże było nękane przez najazdy barbarzyńców, a jego mieszkańcy schronili sie za potężnymi murami byłej rezydencji cesarskiej, dając w ten sposób początek miastu Split, zwanego wówczas Spalato.
Przez następne wieki napływała do Splitu ludność słowiańska. Stało się ono znaczącym ośrodkiem handlowym, wybijało nawet własną monetę. Zachowując autonomię, należało kolejno do władców węgiersko-chorwackich i bizantyjskich, do Wenecji, wreszcie do Austrii, jako jeden z ważniejszych, obok Rijeki, portów monarchii. Po I wojnie światowej władzę nad tymi terenami przejęli mieszkający tutaj Słowianie, tworząc Jugosławię. Podczas II wojny światowej, podobne jak reszta Dalmacji, miasto pozostawało pod okupacją włoską i niemiecką. Z konfliktu chorwacko-serbskiego w pierwszej połowie lat 90. Split wyszedł w zasadzie bez szwanku.

Zabytki

Split to dalmatyńska metropolia słynąca z fantastycznych zabytków. Należy do nich imponujący pałac rzymskiego cesarza Dioklecjana, który sprawia wrażenie średniowiecznego miasta z antycznymi pozostałościami, otoczonego murami obronnymi. Starówka znajduje się na miejscu dawnego pałacu Dioklecjana wybudowanego w latach 295-305 i otoczonego murami. Pałac Dioklecjana to właśnie stare miasto. Jego domy, mury, bramy, to elementy starej budowali, a miejskie ulice, po których obecnie spacerują miliony turystów, stanowiły kiedyś korytarze cesarskiego pałacu! Jedną z ciekawostek jest, że jeszcze dziś żyje w przestrzeni ograniczonej doniosłym obwarowaniem ponad 3 tys. ludzi. Stare miasto jest wielkim muzeum pod gołym niebem, tym ciekawszym, że nadal toczy się tam zwykłe życie. Wąskie kamienne uliczki, gotyckie sklepienia, kamienne schodki, zadaszenia, podwórka, dziedzińce, rzeźbione portale, zaułki i bramy wypełnia życie współczesnego europejskiego miasta, czyli: sklepy, firmy, biura, kawiarnie, mieszkania. Do najbardziej imponujących części pałacu należy jego podziemie, które przebudowane zostało na kilka galerii. Z wieży widokowej katedry oczaruje Was cudowny widok.
Stosunkowo najlepiej zachowaną częścią dawnego pałacu jest Perystyl. Składa sie z monumentalnych kolumn korynckich. W dawnych komnatach cesarskich urządzono w XVI i XVII wieku dwie kaplice. Dawna świątynia Jowisza, została natomiast w średniowieczu zamieniona w baptysterium. Znajduje sie w nim okazały sarkofag biskupa Jana z Rawenny. W roku 1979 pałac wraz z zabytkowym centrum Splitu został wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO.
Rezydencja Dioklecjana to jedno z tych miejsc, które po prostu trzeba zobaczyć! Jednak w Splicie znajdują się także inne zabytki warte uwagi. W dzielnicy Poljud odnaleźć można klasztor franciszkański. Na pagórku Marjan znajduje się z kolei kilka kościółków pochodzących z IX i XV wieku, małe ZOO i dzielnica ludowa ze śliczną architekturą. Obok podziwiania architektury można w zasadzie cały dzień spędzić nad morzem albo naturalnym, albo sztucznym - w mieście znajduje się 6 basenów.
Godny polecenia jest spacer do pomnika Grgura Ninskiego, jednej z wizytówek miasta. Wystarczy złapać go za kciuk, a zagwarantuje Wam to szczęście i spełnienie wszelkich marzeń. Autorem pomnika jest sławny rzeźbiarz Ivan Meštrović. Grgur Ninski jest wybitną postacią w historii Chorwacji z racji swojego wkładu w propagowaniu języka chorwackiego.
Niekiedy Split nazywany jest miastem muzeów, a więc miłośnicy historii na pewno docenią fakt, że możliwe jest tutaj zwiedzanie sporej ilości obszernych kolekcji artefaktów historycznych i archeologicznych. Warto zajrzeć do Muzeum Morskiego, w którym obejrzeć można kolekcję map wojennych. Można odwiedzić również Galerię Ivana Mestrovicia, gdzie znajdują się ekspresjonistyczne rzeźby artysty, i zwiedzić miejsce, gdzie rzeźbiarz chciał spędzić ostatnie lata swego życia. Godne uwagi jest również Muzeum Miejskie, które znajduje się w Pałacu Papalicia z XV wieku i gdzie zapoznać się można z cennymi eksponatami związanymi z historią Splitu. Dodatkowo odwiedzić można skarbiec katedry, Muzeum Przyrodnicze czy Muzeum Etnograficzne i wiele innych ciekawych miejsc.
Jedną z atrakcji Splicie jest także pełen uroku targ miejski, na którym można kupić niemal wszystko. Sprzedający głośno zachwalają swoje towary i zachęcają do kupowania. Typowymi pamiątkami są dalmatyńskie koronki. Można tu również nabyć inne ciekawe wyroby rzemiosła. Warto kupić rzeźby z drewna, ręczne hafty oraz ubrania ze skóry i wełny.

Komunikacja

Split mino, że jest duży miastem, nie jest trudne do zwiedzania. Niemal wszystkie atrakcje są tu zgromadzone przy nadmorskiej zatoce, na wschód od górzystego półwyspu Marjan. Dojazd jest dobrze oznakowany. Kolejnym plusem jest niewielka odległość wszystkich dworców: kolejowego, autobusowego i przystani promowej, od Starego Miasta.
Split jest największym węzłem komunikacji promowej w kraju, porównać z nim można jedynie Zadar. Przez miasto przepływa dalekobieżny prom Rijeka - Dubrownik. Również komunikacja autobusowa działa tutaj świetnie, autobusy do Zagrzebia i Zadaru wyjeżdżają stąd częściej niż co godzinę. Split posiada własne lotnisko, które zapewnia mu połączenie z Zagrzebiem, ale także z portami międzynarodowymi. Wiele firm zapewnia przeprawę promową na pobliskie wyspy leżące na Adriatyku oraz do innych miast Chorwacji.

Wycieczki

Split jest dobrym punktem wypadowym na wycieczki do innych części regionu. Warto udać się stąd na wycieczki łodzią wzdłuż linii wybrzeża lub na okoliczne wyspy.
Trogir - Szczególnych wrażeń dostarcza wizyta w mieście Trogir, którego historia liczy 3 tys. lat, a jego starówka ma długość zaledwie 750 kroków! Wymierzył to i zapisał jeszcze przed kilkuset laty historyk Pavao Andreis. W tamtejszym klasztorze Św. Mikołaja znajduje się relief z IV wieku p.n.e. przedstawiający Kairosa, boga szczęśliwej chwili wraz z szeregiem najcenniejszych dzieł sztuki i architektury w kamieniu. Trogir jest oazą spokoju i gwarantuje kameralną atmosferę. Malownicza starówka sprawia, że Trogir jest perłą architektoniczną.
Klis - Zaledwie 5 km od Splitu znajduje się jeden z ważniejszych historycznych zabytków Chorwacji - twierdza Klis. Wyglądem nieco przypomina wczesnośredniowieczne twierdze na Bliskim Wschodzie, ponieważ została zbudowana właśnie w tych czasach. Klis był siedzibą pierwszego chorwackiego księcia Trpimira, który dał początek pierwszej chorwackiej dynastii Trpimiroviciów. Można tu zwiedzić m.in. kaplicę św. Wita, bastion Bembo i apartamenty komendanta twierdzy.
Omiš - Około 20 km na zachód od Splitu znajduje się niewielka miejscowość Omiš. Znajdują się tutaj nieliczne na chorwackim wybrzeżu fragmenty piaszczystych plaż, które stanowią świetne miejsce do nauki pływania albo do zabawy dzieci. Zaraz na północ od Omiša można zobaczyć bardzo malowniczy kanion rzeki Cetiny z wodospadami. Cetina to raj dla zwolenników adrenaliny i miłośników pięknych krajobrazów. Bardzo popularne są spływy kajakowe na rzece czy nawet rafting.
Wyspa Brač - Największą wyspą splickiego archipelagu jest wyspa Brač, która powoli przekształca się w przedmieście Splitu. Ma bardzo dobre połączenie promowe ze Splitem. To właśnie stamtąd wywodzi się słynna tradycja rzeźbienia w białym kamieniu, który do dziś wydobywany jest z tamtejszych kamieniołomów. Z tego pięknego kamienia wybudowany jest min. Biały Dom w Waszyngtonie, Parlament i budynki reprezentacyjne w Wiedniu czy Parlament w Budapeszcie. Znajdziemy tu idealne warunki do uprawiania windsurfingu i sportów ekstremalnych. Brač jest szczególnie często odwiedzana ze względu na rajską plażę Zlatni Rat znajdującą się na Bolu. Ta plaża jest cechą charakterystyczną tej wyspy. Jest to jedna z niewielu w Chorwacji plaż piaszczystych, natomiast jej indywidualność polega na tym, że w zależności od przypływów - zmienia ona swój kształt.
Hvar - Słoneczny Hvar, który został niedawno umieszczony na liście dziesięciu najpiękniejszych wysp na świecie, jest jedną z najbardziej czarujących wysp dalmatyńskich. Jest to najdłuższa i najbardziej słoneczna wyspa na Adriatyku z 2718 słonecznymi godzinami w roku. Hvar jest wyspą o szczególnym dziedzictwie kulturowym z najstarszym teatrem w tej części Europy z 1612 roku. Przy szklance wina pharos w jednej z winiarni Hvaru poczujecie prawdziwą chorwacką atmosferę.
Wyspy Paklińskie (Paklinski Otoci) to grupa 16 chorwackich wysepek na Adriatyku, położonych na południe od miasta i wyspy Hvar. Wyspy są oddzielone od Hvaru kanałem Paklinskim i stanowią naturalną osłonę dla portu Hvar. Wokół nich panują prądy morskie, uniemożliwiające dostęp większym statkom. Oznacza to, że morze wokół wyspy jest krystalicznie czyste, z piaszczystymi i żwirowymi plażami.
Biokovo - Ten szeroki masyw górski w centralnej części wybrzeża Dalmacji w roku 1981 został uznany parkiem przyrodniczym, dzięki wyjątkowym wartościom form geomorfologicznych, gatunków roślinnych i zwierzęcych oraz urodzie naturalnej. Ta krasowa okolica, pełna jest głębokich jam, jaskiń, przepaści i lasów bukowych. Niektóre z tych jam są tak głębokie, że nawet w czasie letnich upałów w środku znajduje się śnieg i lód. Na gości lubiących ruch czekają rowery, jazdy konne, szlaki górskie, a dla wyjątkowo odważnych loty spadochronowe.
Makarska - U podnóża masywu Biokovo leży Makarska, jedno z bardziej atrakcyjnych miast wybrzeża Chorwacji. Można tu wstąpić do słynnego muzeum muszli, które mieści się w klasztorze Franciszkanów. Latem w Makarskiej odbywa się wiele festiwali i imprez rozrywkowych.
Modra špilja - to słynna Błękitna Grota, jedna z największych atrakcji turystycznych w całej Chorwacji. Błękitna grota, czyli znajduje się na wyspie Bisevo. Aby się dostać do środka nie może być zbyt dużej fali, bo wpływa się przez otwór wysokości pół metra. Najlepiej jest znaleźć się w grocie około godziny 13. O tej porze światło słoneczne wpada centralnie przez wielkie wejście, rozświetlając grotę pięknym lazurem.
Ravnik - Jednym z ciekawszych miejsc z tym Reginie jest również wyspa Ravnik, na której znajduje się kolejna z lokalnych osobliwości Zelena Spila (Zielona Grota).
Jaskinia Vranjača - Kojelnym magicznym miejscem jest Jaskinia Vranjača. Znajduje się, w kierunku północno - wschodnim od miasta Split. Jaskinia Vranjača jest miejscem przygotowanym do zwiedzania przez turystów, także dzieci, którzy pod opieką przewodnika mogą bezpiecznie podziwiać piękno podziemnych galerii.
Niezwykle ciekawe w tej części wybrzeża są szlaki winne ciągnące się przez: Biokovo, [A=KASTHR]Kaštela[/A], wyspy Brač, Hvar, Vis, Biševo. Szlaki winne prowadzą do producentów wina na lądzie i wyspach, którzy swoim gościom oferują możliwość degustacji wina w przydomowych piwnicach. Najsłynniejsze wina tego regionu to: maraština, pošip, vugava, kujunđuša, žilavka i Plavac mali.

Sport i Rozrywka

Wyprawa nad Morze Adriatyckie to nie tylko wspaniała okazja do odpoczynku, plażowania i leniuchowania. Wakacje mogą być też okazją do poznania historii nowego kraju. Split ożywa w okresie letnim, to doskonałe miejscem na zabawę i rekreację Miasto przyciąga turystów stale rosnącą ofertą najróżniejszych atrakcji, wśród nich znajduje się zmiana warty w Perystylu z pojawieniem się samego Dioklecjana, bogaty program koncertów i inne. Stale rosnąca baza hotelowa czyni pobyt w chorwackim mieście Split ciekawym i niezapomnianym doświadczeniem.
Krystalicznie czysta woda sprawia, że są tu to doskonale warunki do uprawiania wszelkiego rodzajów sportów wodnych. Skaliste plaże na Wzgórzu Marjan, bardzo dobre miejsce do pływania i nurkowania tuż pod wodą, z widokiem na zielone wyspy. Łagodny klimat Splitu jak najbardziej sprzyja rekreacji i uprawianiu sportu przez cały rok na świeżym powietrzu. Można tu korzystać z kortów tenisowych, grać w koszykówkę, siatkówkę, piłkę nożną. Dodatkową atrakcją jest wiosłowanie w spokojnych zatokach, wspinaczka na stromych ścianach wzgórza Marjan. W Splicie znajdują się niezwykle atrakcyjne szlaki rowerowe, które wręcz zachęcają do spędzania wolnego czasu na rowerze. Najważniejsze miasto Dalmacji, przyciągające miłośników historii, rozrywek i sportu - pochodzi stąd znany klub piłkarski Hajduk Split.
W samym Splicie jest bardzo dużo klubów nocnych oraz dyskotek. Kto woli zabawę w bardziej kameralnej atmosferze powinien odwiedzić jedną z licznych kawiarni i klubów. Dzięki swojemu pięknemu położeniu na wybrzeżu Morza Adriatyckiego, Split od lat przyciąga turystów nie tylko z Europy, ale i z całego świata.
W czasie Letniego Festiwalu w Splicie odbywają się przedstawienia operowe, teatralne, baletowe oraz koncerty na scenach pod gołym niebem. Rzymskie pozostałości stanowią urokliwą, naturalną scenografię teatralnych i operowych spektakli podczas festiwalu, który tradycyjnie od 1954 r. odbywa się w dniach od 15 lipca do 15 sierpnia. W ten czas na placach przed frontonami pałaców występują chorwackie i zaproszone zagraniczne zespoły.
Muzykę słychać tu na każdym kroku. Ciekawostką jest, że jedna z ulubionych ich piosenek, traktująca o pobliskim półwyspie Marjan, dała ponoć początek naszej pieśni biesiadnej "O Maryjanno".

Kuchnia

Będąc w Splicie warto zakosztować dań kuchni chorwackiej oraz popularnego w dawnej Jugosławii burka z jogurtem, oraz typowych dań kuchni regionalnej. Split charakteryzuje się specyficznymi małymi restauracjami serwującymi owoce morza, ryby i inne morskie specjały. Dobremu jedzeniu zawsze towarzyszy dobre wino. Będąc w tym rejonie nie można nie spróbować słynnej dalmatyńskiej trawaricy oraz lozowaczi. Innymi typowymi daniami są: prszut, słone sardynki, pieczona lub gotowana jagnięcia i paszticada z kluskami.
Przyjedźcie i sami przekonajcie się, że wyjątkowej atmosferze panującej w Splicie nie da się oprzeć. Miasteczko stanowi idealne miejsce do spędzania wakacji. Otoczone plażami łączy w sobie walory cichej nadmorskiej miejscowości z atrakcjami kurortu wakacyjnego.
Ze Splitu zabierzecie ze sobą, poza pamiątkami również piękne wspomnienia, także uczucie, że podobny urlop zapewne warty jest powtórki. Spełnij więc swoje marzenia!