Środkowodalmatyńskie wyspy Brač, Hvar, Šolta, Vis

Wyspa Hvar

Znany magazyn Forbes w jednym ze swoich wydań porównał środkowodalmatyńską wyspę Hvar z Karaibami, Malediwami, Hawajami i Bahamami...
Jest to wyspa, która kilkakrotnie została uznana przez media światowe za jedną z najpiękniejszych wysp na świecie. Znana jest z różnorodnego wybrzeża, czystych plaż i dużej ilości słońca, nienaruszonej przyrody, zapachu lawendy, oliwek i wina. Właśnie Hvar jest wyspą z największą ilością słonecznych godzin w Europie - 2 700 godzin rocznie.
Dla kolonizacji greckiej wyspa ta była ważnym centrum strategicznym i żeglarskim. Dzisiejsza nazwa wyspy pochodzi od greckiego Pharos - latarnia morska. Potem Rzymianie ukształtowali Pharię, dalmaccy Romanie przekształcili ją w Fara, a we wczesnym średniowieczu Chorwaci nazwali ją Hvar.
Najdłuższa wyspa na Adriatyku ma wiele plaż i każdy gość może dla siebie znaleźć plażę, która mu odpowiada.
Dla rodziców z dziećmi są idealne plaże Soline, Grebišće i Mina, dla większych grup i rozrywki Petarčica, Mlaska, Palmižana, Ivan Dolac i miejskie plaże Laterna i Banj, a dla par Maslinica, Dubovica, Pern i Bonj, którą brytyjski dziennik Times online zakwalifikował wśród najpiękniejszych plaż europejskich. Miłośnicy nudyzmu mogą korzystać z plaż Glavice, Zečevo, Stipanska i Šćedro.
Na wyspie Hvar zabronione jest rybołówstwo podwodne, a nurkom poleca nurkowanie koło wysepki Vodnjak i przylądka Stambeder. Kanał między Hvarem i Bračem jest idealny do uprawiania windsurfingu, a na południowej stronie wyspy Hvar znajduje się cliffbase, ścianki do wspinaczki nad morzem. Na Hvarze zadowoleni będą też miłośnicy gór. Do szczytu na wysokości 626 metrów, Sveti Nikola, można dojść po stromym szlaku przez winnice i gaje oliwne.
Hvar jest znany też z nocnych rozrywek, a światową sławę zyskał dzięki szalonym imprezom w klubach nocnych Carpe Diem - ulubionym miejscu spotkań ludzi z wyższych sfer, Club Veneranda, Beacch Bar Hula Hula, Nautica Bar, Kiva Bar, Splash Beach Bar i Vertigo Klub.
Naprzeciwko miejscowości turystycznych na wybrzeżu, w wewnętrznej części wyspy znajduje się zupełnie inny Hvar. Są to wioski z zachowaną architekturą wiejską z niewielkimi placykami, wąskimi, krętymi uliczkami, kamiennymi domami z niewielkimi podwórkami i znanymi wieżami kościołów. Na 20 kilometrowej drodze są wioski Pitve, Vrsnik, Svirče, Vrbanj i Dol.

Miejscowości na wyspie Hvar

Hvar
Z atrakcji miasta Hvar należy wymienić Pjacę czy też Plac św. Stjepana. Jest to jeden z najpiękniejszych i największych placów miejskich w Dalmacji. W północnej części Pjacy znajduje się hvarska katedra, której patronem jest papież i męczennik św. Stjepan, patron archidiecezji i miasta Hvar. Arsenal, stocznia i magazyn łodzi, zbudowany został w XVI wieku i jest jednym z najlepiej zachowanych w basenie Morza Śródziemnego.
Klasztor benedyktyński z muzeum założony został w XVII wieku. Stał się znany na świecie ze względu na produkcję koronek z agawy, tradycja ta jest pielęgnowana od ponad wieku.Mury miejskie z przełomu XIII i XIV wieku otaczają najstarszą część miasta i rozciągają się od twierdzy Fortica, która zbudowana została w połowie XVI wieku w miejscu średniowiecznego kasztelu.

Stari Grad
Najstarsze miasto w Chorwacji założyli Grecy z wyspy Parosw 384 roku przed Naszą Erą, w tym samym roku kiedy w Tracji urodził się gracki filozof Arystoteles. Zbudowany został w miejscu, gdzie zatoka morska zmienia się w urodzajne polje i od czasów antycznych są tu winnice i gaje oliwne. Przez wieki był schronieniem dla marynarzy, a dziś jest idealnym miejscem na długie spacery i spędzanie czasu na kąpielisku Lanterna. Muzeum, klasztor dominikański i liczne kościoły to tylko niektóre zabytki, które należy odwiedzić w Starim Gradzie, jednak najbardziej znany zabytek miejski to zamek Tvrdalj, jest to renesansowa rezydencja letnia chorwackiego poety i szlachcica Petra Hektorovića z pierwszej połowy XVI wieku. Mimo, że był budowany w czasie zagrożenia tureckiego, jako twierdza obronna, zamek ma piękny, romantyczny park i staw rybny.

Jelsa
Jelsa jest ważnym ośrodkiem turystycznym z bogatą ofertą, znajduje się na północnej stronie centralnej części wyspy. Jelsa od dawna znana jest ze świetnego wina, a gościom oferuje dobre zakwaterowanie, programy kulturalno-rozrywkowe i liczne atrakcje sportowo-rekreacyjne. Z zabytków najważniejsze są kościółek św. Jana z końca XVII wieku, wczesnogotycki kościół św. Marii, plac i promenada nadmorska, na których zapleczu w 1870 roku poprzez wysuszenie bagna powstał park, jeden z największych i najpiękniejszych w Dalmacji.

Vrboska
Miejscowość znajduje się w długiej krętej zatoce, która przypomina fiord. Koniec zatoki tworzy kanał z wysepką, który w kilku miejscach ma mosty, dlatego Vrboską nazywają Małą Wenecją. Znajduje się tu jeden z ciekawszych kościołów w Dalmacji i znak miejscowości, kościół Matki Boskiej od Miłosierdzia i muzeum rybackie, w którym pokazana jest bogata tradycja rybacka najbardziej rybackiej miejscowości na wyspie.

Dubovica
Ulubiony cel wycieczek na Hvarze z dużą plażą żwirową i atrakcjami podmorskimi. Ma długą tradycję wypoczynkową.

Zabytki

Starogradsko polje
Starogradsko polje, największe i najbardziej urodzajne na wyspach Adriatyku, rozciąga się sześć kilometrów od zatoki Vrboska do zatoki Starogradskiej. Od 2008 roku znajduje się na liście Światowego dziedzictwa UNESCO. Podział polja jest jednym z arcydzieł greckiej kultury w basenie Morza Śródziemnego, które mimo burzliwych wydarzeń historycznych i dodatkowych wielokrotnych podziałów, zostało zachowane w prawie niezmienionym kształcie do dziś. Ten krajobraz zachował system dróg i dużych działek jeszcze z czasów greckiego miasta Faros (IV wiek przed naszą erą) i jest to najlepiej zachowany antyczny podział gruntów na świecie. Na terenie Starogradskiego polja znajduje się prawie 120 lokalizacji archeologicznych, od prehistorii do średniowiecza.

Ciekawostki
- w mieście Hvar w 1612 roku zbudowano jeden z najstarszych teatrów w Europie
- Ivan Vučetić, funkcjonariusz policji z Hvaru, jako pierwszy na świecie udoskonalił daktyloskopię, metodę identyfikacji przez pobranie odcisków palców

Wyspa Brač

Najwyższa wyspa na Adriatyku i największa w Dalmacji - Brač ma świetne połączenia promowe ze Splitem, przyciąga odwiedzających różnorodnością, spokojnym wybrzeżem i surowymi krajobrazami w wewnętrznej części wyspy. Dawniej wyspa rolników, hodowców bydła, rybaków i kamieniarzy dziś zwrócony jest w kierunku turystyki, jednak nie zapomina i nie wyrzeka się swojej tradycji.
Najbardziej znany, turystyczny symbol wyspy to plaża Zlatni rat w Bolu. Jednak cała wyspa jest pełna przepięknych plaż (Banj, Bili rat, Lovrečina, Gumonca, Likva, Bunta, Mala Lozna, Lovrečina, Murvica, Luke) i zatok, a błękitne morze, jedyna w swoim rodzaju oferta gastronomiczna i gościnność lokalnych mieszkańców czynią ją rozpoznawalną, dzięki czemu co roku odwiedza ją coraz więcej gości. Brač jest idealny na wypoczynek rodzinny, jak również dla miłośników adrenaliny i rozrywki. Wewnętrzna część wyspy przenosi nas w zupełnie inny wymiar - bogate kulturalne i historyczne dziedzictwo.
Miłośnicy windsurfingu mogą pływać w Bolu, Supetarze i Povljach. Dla rowerzystów jest kilka tras przez piękne miejsca, a dla osób z już wyrobioną kondycją polecana jest przejażdżka do Vidovej Gory, skąd rozciąga się przepiękny widok na Bol i znaną plażę Zlatni rat.
Życie nocna na Braču jest też bogate, szczególnie w Supetarze w Havanna Club, Benny's Bar, Thriller Night Club i Paprazzo Bar.

Miejscowości na wyspie Brač

Supetar
Duszę największej miejscowości na wyspie tworzą promenada nadmorska i plac przed kościołem parafialnym Wniebowzięcia NMP z XVIII wieku przy którym jest dzwonnica i wieża zegarowa. Kościół został zbudowany na fundamentach bazyliki św. Piotra z VI wieku.

Bol
Poza plażą Zlatni rat, polecamy odwiedzenie klasztoru dominikańskiego z pałacem biskupów na półwyspie Glavica, kościołem parafialnym Matki Boskiej od Miłosierdzia z 1475 roku i kościołem prepromańskim św. Jana i Tudora z XI wieku, którego wnętrze zdobią freski.

Pučišća
„Kamienna” stolica wyspy, miejscowość z największą ilością kamieniołomów i domów z białymi, kamiennymi dachami. W miejscowości jest też szkoła kamieniarska ze stuletnią tradycją.

Postira
Rybacka miejscowość znana z ornamentowego bruku na ulicach i zielonych okiennicach.

Povlja
W miejscowości znajdują się pozostałości bazyliki św. Jana Chrzciciela z VI wieku.

Sutivan
Miejscowość z kilkoma umocnionymi pałacami szlacheckimi, gdzie dominuje dzwonnica bogato zdobionego kościoła Wniebowzięcia NMP z XVI wieku, a na wzgórzu nad nim dzwonnica i kościół św. Rocha.

Milna
Przykład harmonijnej urbanistyki z barokowymi znakami, w którym wyróżnia się bogato zdobiony kościół parafialny. W Milnej jest najbezpieczniejszy port na wyspie.

Nerežišće
Znajduje się tu kościół Matki Boskiej Karmelickiej, najbardziej monumentalny kościół na wyspie. Jest tu również kościół św. Piotra i Pawła z którego apsydy wyrasta sosna.

Zabytki

Pustelnia Blaca
Pustelnia zakonników z XVI wieku na zboczach doliny, w południowej części wyspy, jest mitycznym miejscem na wyspie. W piersiach dech zapiera niezwykły widok budynków klasztornych z białymi dachami z kamienia, które są niczym wkute w skałę.

Jaskinia Zmajeva
Jaskinia nad Murvicą i płaskorzeźby w niej są zabytkami jaskiniowego życia klasztornego księży głagoljaszy w XV wieku. Stąd pochodzi rzadki przykład chorwackiego pierwszego drukowanego mszału z 1483 roku, który obecnie znajduje się w Muzeum Dominikańskim w Bolu. Do dziś żywe są tu słowiańskie motywy o nimfach, wilkołakach i czarownicach oraz legendy o Orkomarinie, jednookim stworze z jaskini.

Lovrečina
Bogate znalezisko archeologiczne, które wskazuje na rozwinięte gospodarstwo rzymskie znajduje się niedaleko miejscowości Pastire. Widoczne są pozostałości wczesnochrześcijańskiego kościoła ze studnią w kształcie krzyża.

Klasztor dominikanów
Zbudowany w miejscu pałacu biskupów w Bolu w XV wieku. Na Glavivi znajdują się pozostałości architektury wczesnochrześcijańskiej, a uwagę przykuwa obraz na ołtarzu Matka Boska z dzieciątkiem, który wykonał malarz Tintoretto.

Most Franciszka Józefa
Zbudowany został na szycie Velikiego Dolca - wąwozu, w którym kiedyś zapewne płynęła rzeka Elafuza.

Ciekawostki

Kamień z wyspy Brač
Znak rozpoznawczy wyspy, który ją wsławił na całym świecie. Kamień ten wykorzystywany został do budowy dwóch budynków pod ochroną UNESCO: Pałacu Dioklacjana w Splicie i katedry św. Jakuba w Šibeniku, jak również Białego domu w Waszyngtonie, parlamentu w Wiedniu i Budapeszcie, pałacu namiestnikowskiego w Trieście i wielu innych.

Jagnięcina z wyspy Brač
Ma wyjątkowy smak dzięki aromatycznym trawom wymieszanych z solą morską.

Škrip
Najstarsza osada na wyspie, w której można zobaczyć kościół parafialny św. Heleny z XVIII wieku i zamek Cerinić z XVI wieku.

Rzeźby wielkich
Znajdują się w Selcach i właśnie w tej miejscowości w 1911 roku wzniesiony został pomnik rosyjskiego pisarza Lwa Tołstoja.

Wyspa Šolta

Wyspa Šolta jest blisko lądu i Splitu, mimo wszystko daje uczucie bycia na oddalonej wyspie. Większość miejscowości znajduje się w wewnętrznej części wyspy i w północnej części, a południowa strona z wysokim, stromym i skalistym wybrzeżem jest niedostępna. Żeglarzy przyciągają zatoki Šolty, a rowerzystów jej trasy rowerowe. Symbolem wyspy jest ptak syczek, którego figurki zdobi wiele domów. Šolta znana jest ze świetnej oliwy z oliwek, o której wzmianki znajdują się nawet w Splitskim statucie z XIV wieku.

Miejscowości na wyspie Šolta

Grohote
Najstarsza i największa miejscowość, stolica wyspy, którą Grecy nazwali Olynta, a Rzymianie Solenta. Grohote znajdują się w wewnętrznej części wyspy, a z zabytków wyróżniają się fundamenty starochrześcijańskiej bazyliki z przełomu VI i VII wieku, kościół parafialny św. Stefana i wieka antycznych sarkofagów. W miejscowości jest też wieża obronna z XVII wieku, a w pobliżu kościół gotycki z freskami z XIV wieku.

Maslinica
Miejscowość powstała w 1703 roku, kiedy bracia Marchi dostali od Wenecjan pozwolenie na budowę wieży, wsi i kościoła, a pięć lat później też umocnionego zamku, który dziś przekształcono w hotel. Chętnie go odwiedzają żeglarze, ponieważ mogą rzucić kotwicę zaraz przy hotelu.

Gornje, Srednje i Donje Selo
Najlepszy sposób na poznanie wyspy i powrót do przeszłości to odwiedzenie Gornjego, Srednjego i Donjego Sela. Są to typowe śródziemnomorskie miejscowości, które obok Grohot tworzą duszę wyspy.

Stomorska
Rozwinęła się jako port Gornjego Sela. Znana była z floty żaglowców, które po całym Adriatyku woziły wino, oliwę z oliwek i wapno, które wykorzystano również przy budowie pałacu Dioklecjana w Splicie z Šolty.

Nečujam
Miejsce z największą ilością miejsc noclegowych na wyspie. Położona jest w szeregu zatok, a w jednej z nich rzymski cesarz Dioklecjan hodował ryby.

Wyspa Vis

Niewiele wysp w swojej historii miało tylu różnych władców jak Vis. W czasach antycznych rządzili nim Grecy, Rzymianie i Bizancjum, później Chorwacki, Wenecjanie, Napoleon, Anglicy, Austria i po 1918 roku Włosi i Królestwo Jugosławii. Od 1945 roku do początku lat 90-tych ubiegłego wieku wyspa była wojskową bazą morską dawnej socjalistycznej Jugosławii, wtedy obcokrajowcy nie mieli na nią wstępu.
Vis, czyli antyczną Issę zasiedlili w 397 roku przed Naszą Erą Grecy z Syrakussy na Sycylii, który założyli osadę w miejscu dzisiejszego miasta Vis. Służyła im jako punkt wyjścia do dalszej kolonizacji Adriatyku.
Vis w XII wieku gościł tez jednego papieża. Był to papież Aleksander III, który w 1177 roku z powodu burzy ukrył się na wyspie Palagruža, gdzie gościli go rybacy z Visu, z miejscowości Komiža.
Wokół miasta Vis są liczne brytyjskie twierdze, a obok kościoła św. Jerzego znajduje się cmentarz brytyjskich marynarzy z bitwy morskiej w 1811 roku i z Drugiej Wojny Światowej. Nad miastem jest pomnik pilotów RAF.
W 1866 roku przed Visem odbyła się bitwa morska między Austrią i Włochami i wtedy po raz pierwszy w historii walczyły ze sobą statki pancerne. Jedną z licznych atrakcji związanych z bitwami i wojnami na Visie jest jaskinia Tity.

Miejscowości na wyspie Vis

Vis
Jest to miasto o długiej i bogatej historii, które rozwinęło się z dwóch miejscowości - Kut i Luka W mieście jest wiele atrakcji i ciekawych zabytków, między innymi zbiór archeologiczny, który tworzą przedmioty odkryte na terenie antycznego miasta Issa, prehistoryczne znaleziska z wyspy i znaleziska hydroarcheologiczne z wraku, w zatoce na północ od miasta. Szczególnie ciekawe są amfory, są też znaleziska i zbiór etnograficzny, który prezentuje życie dawnych mieszkańców Visu. Miłośnicy historii mogą podziwiać lokalizację archeologiczną Martvilo, jedyny cmentarz starogrecki w Chorwacji i rzymskie termy z I i II wieku. Pozostałości teatru antycznego widoczne są w ogrodzie klasztoru na półwyspie Privor, a w morzu przy półwyspie znajdują się pozostałości budynków(1) portowych i portu antycznego.

Komiža
Komiža to synonim rybołówstwa w Dalmacji. Tutejsi znani rybacy udowodnili swoje umiejętności na całym świecie, szczególnie na Pacyfiku, gdzie jako wypędzeni tworzyli centra rybackie od Chile po USA. Muzeum Rybołówstwa w Komižy prezentuje tę tradycję.
Najbardziej rozpoznawalny budynek w miejscowości to czworokątny kasztel, zbudowany w 1585 roku pod rządami Wenecjan. Na wzniesieniu nad miejscowością jest klasztor benedyktyński z kościołem, znany jako Muster. Jest to rzadki przykład umocnionego kościoła.

Ciekawostki

Jaskinia Błękitna
Na wschodniej stronie wyspy Biševo, oddalonej pięć kilometrów od Komižy znajduje się Błękitna jaskinia, jedna z najpiękniejszych atrakcji przyrodniczych Adriatyku. Żeby można było się dostać do jaskini łodzią, w 1884 roku pogłębiony został mniejszy z dwóch otworów. Za piękno jaskini odpowiedzialny jest większy otwór, który znajduje się pod powierzchnią morza i przez niego wpada światło słońca, które się załamuje i odbija od białego dna.

Plaże
Dla wielu najpiękniejszą częścią wyspy Vis są jego trudno dostępne plaże i zatoki. Najbardziej znana jest Stiniva, do której prowadzi droga po kamieniach i makii. Srebrna to naturalna, żwirowa i częściowo skalista plaża przy miejscowości i zatoce Rukavac. Miasto Komiža ma dwie plaże - Gusarica i Kamenica, a pobliska wyspa Biševo znana jest z plaż piaszczystych. Z przepięknej plaży piaszczystej znana jest też Stončica, zatoka koło miasta Vis.

Gastronomia
Wyspiarska kuchnia śródziemnomorska zachwyca każdego, najbardziej dania miejscowe, jak na przykład bułęczki rybne, leczo i jęczmień z brudetem z kalmarów, langusty przyrządzane na wiele sposobów, sardele z grilla i hib - danie z suszonych fig z dodatkiem rakii travaricy i ziół aromatycznych. Po dobrym jedzeniu potrzebny jest też dobry napój, na Visie jest Vugava, wino ze szczepu o tej samej nazwie.


Źródło: CNTB