Czarnogóra, Serbia i Macedonia - to jedne z najpiękniejszych krain w Europie, niemal w całości pokryte górami. Do niedawna niedostępne dla turystów z powodu ostatniej wojny, dziś już bezpieczne i chętnie witające turystów. Dla życzliwych mieszkańców obecność coraz większej liczby obcokrajowców jest oznaką powrotu do normalności. Widokowe drogi, wysokie góry, piaszczyste plaże, bajkowe średniowieczne miasteczka, ruiny zamków - oto, co kraje te oferują gościom. W tym miejscu Wschód spotyka się z Zachodem, a obok kościołów stoją meczety i synagogi. Trzeba tu przyjechać, zanim powrócą tłumy.

Czarnogórskie wybrzeże Adriatyku odzyskuje wśród Polaków popularność, utraconą na początku lat 90. Po Chorwacji, Rumunii, Bułgarii na nowo odkrywamy Montenegro (jak w XIV w. zaczęli nazywać te ziemie Wenecjanie).

Zatoka Kotorska - najdłuższy i najgłębszy fiord w południowej części Europy, Kanion Tara - drugi na świecie co do wielkości liczący 100 km kanion czy Park Narodowy Jeziora Skadar, który został wpisany na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Montenegro to także region, w którym ochrona środowiska oraz niezwykle przyjazne nastawienie ludności do turystów jest rzeczą jak najbardziej naturalną.

Historia najnowsza Czarnogóry

W 1806 r. Napoleon chciał zdobyć Kotor , został jednak odparty. Ale w 1807 r.traktat pokojowy między Rosją i Francją przyznawał kontrolę nad Zatoka Kotorską Francji. Pokój trwał krócej niż siedem lat. W 1813 r. armia czarnogórska z poparciem Rosji i Brytanii uwolniła Kotor. Na kongresie wiedeńskim za rosyjską zgodą kontrolę nad Zatoką przyznano Austrii. Piotr I wzmacniał państwo przez łączenie często skłóconych ze sobą rodów. Jego panowanie przygotowywało Czarnogórę do późniejszego wprowadzenia nowoczesnych instytucji państwa: podatków, szkół i innych jego instytucji. Jego następca Piotr II Petrovic Njegos (1830- 1851) był największym władcą Czarnogóry i jeszcze jej najlepszym poetą. Njegos był reformatorem. On wprowadzał pierwsze podatki w 1833 r. pomimo powszechnego sprzeciwu czarnogórców, którzy bardzo cenili sobie wolność indywidualną i rodową, co zasadniczo było w konflikcie z pojęciem daniny płaconej władzy centralnej. On tworzył formalny centralny rząd składający się z trzech ciał: Senat , Gwardia i Perjanici. Senat składał się z 12 reprezentantów najbardziej wpływowych czarnogórskich rodzin i wykonywał funkcje sędziowskie i ustawodawcze. 32 członków Gwardii podróżowało po kraju jako przedstawiciele Senatu, rozstrzygając spory i pilnując praworządności. Perjanici to była policja. Njegos wydawał obywatelom dokumenty identyfikujące ich przynależność narodową. Ale największą sławę przyniosła Njegoszowi jego poezja. Jego następca książe Danilo I Petrovic (1852 - 1860) był zdolnym strategiem i dowódcą. W 1858 r. n wygrał decydującą bitwę przeciw Turkom pod Grahovem. Umacniał władzę centralną i siłą tłumił opór górskich rodów. Ustanowił też pierwsza czarnogórską konstytucję. Danilo został zamordowany w sierpniu 1860 r. gdy wsiadał na statek w porcie Kotor. Był to osobista zemsta Todora Kadica za złe traktowanie jego rodu. Król Nikola I Petrovic (1860 1918) miał dwanaścioro dzieci: trzech synów i dziewięć córek. Sześć córek poślubiło przedstawicieli królewskich albo arystokratycznych rodzin Europy. Te małżeństwa to były ważne polityczne aktywa w sprawach zagranicznych. Dzięki temu min. car Aleksander III nazywał Nikola "jedynym prawdziwym i lojalnym przyjacielem Rosji". Inna jego córka księżna Elena poślubiła króla Wiktora Emmanuela z Włoch. Nikola walczył z armią turecką od 1862 do1878 r. gdy, na kongresie berlińskim, wszystkie inne kraje uznały Czarnogórę jak niezależne państwo. Ten okres to szybki rozwój ekonomiczny i społeczny. Otwierano szkoły, budowano pierwszą nową większą drogę z Cetinje do Kotoru i linię kolejową z Baru do Virpazar. Płynął obcy kapitał, szczególnie włoski. W 1910 r. parlament ogłosił w Czarnogórze monarchię konstytucyjną z Nikolą jako królem. Następne lata były najbardziej kwawe w historii Czarnogóry. Chociaż Czarnogóra wychodziła zwycięsko z obu wojen bałkańskich, to płaciła za to wielkimi stratami w ludziach. Szczególnie tragiczne było dla Czarnogóry zdobycie tureckiej fortecy w albańskim mieście Scutari. To zwycięstwo było okupione wielką ilością poległych . Koniec I wojny światowej to upadek Czarnogóry jak niezależnego kraju i królestwa - aneksja przez Serbię w 1918 r. Serbski król Petar Karadjordjevic, zięć króla Nikola i jego armia zajmował Czarnogórę. Czarnogórcy początkowo witali serbskie wojska jako sprzymierzeńców z czasów wojny, w naiwnym oczekiwaniu przywrócenia ich własnego czarnogórskiego rządu i wielkiej południowo-słowiańskich państw - Jugosławii. Ale zachowanie serbskiej armii jak okupanta zrodziło bunt, który został stłumiony. Serbia ogłosiła zniesienie królestwa Czarnogóry i aneksję do Serbii. Ponadtow w następstwie aneksji, Czarnogóra straciła urzędowa nazwę i była włączona do Jugosławii jako Zeta. Aneksja Czarnogóry przez Serbię następowała wbrew poparciu dla czarnogórskiej niezależności prezydenta Woodrowa Wilsona. Na prawosławne Boże Narodzenie 7 stycznia 1919 r.wybuchło narodowe powstanie przeciw decyzji "wielkiego Narodowego Zgromadzenia" (Podgoricka skupstina) - aneksji do Serbii. Trwało ono aż do 1926 r.

Herceg Novi

Od siedmiuset lat Herceg Novi położony wsród gęstej śródziemnomorskiej zieleni zachwyca swoim urokiem. Jest miastem wspaniałych zabytków położonych w "ogrodzie botanicznym" - przyciągającym kolorami i aromatami. Wiele pokoleń marynarzy przywoziło i sadziło nasiona palm, oleandrów, eukaliptusa, agawy, kaktusów, bambusów, magnolii i innych egzotycznych roślin. Miasto "wiecznej zieleni" - tak je opisywał laureat Nagrody Nobla Ivo Andric, który w nim mieszkał. Założone zostało przez króla BośnTvrtko w 1382 r. Jego następca Stjepan Vukcic - Kosaca, znany jako Herceg Stjepan tworzył jego wielkość i od niego wzięło swą nazwę. Każde imperium (Turcja, Hiszpania, Wenecja, Francja, Rosja, i Austro-Węgry), którego sfera wpływów rozciągała się tutaj, zostawiało znaczące ślady w licznych fortyfikacjach i budowlach sakralnych. Dlatego dzisiaj Herceg Novi jest skarbnicą różnych stylów od architektury orientalnej do baroku. Najbardziej znane twierdze to Forte mare, Spanjola i Kanli Kula zamieniane w letnie sceny. Fortece na małych wyspach Mamula, Prevlaka i Arza znajdujące u wejścia do zatoki kotorskiej to dziedzictwo stu lat panowania Austro-Węgier. Perłą architektury sakralnej jest monastyr Savina jedna z najpiękniejszych budowli barokowych. Z czasów panowania Wenecji pochodzą kościół św. Jeronimo, św. Antoniego i sw. Franciszka. Herceg Novi słynie ze święta Mimozy, które ma miejsce na przełomie stycznia i lutego. Muzeum Narodowe oferuje odwiedzającym wiele wartościowych dzieł sztuki sakralnej. Turystów przyciągają plaże takie jak na przykład Zanjic na półwyspie Lustica czy Borici i przechadzki po licznych schodach przez stare centrum miasta. Obecnie Herceg Novi dysponuje obecnie 33 000 łóżek wszystkich kategorii. Słynna jest "Błekitna jaskinia" najpiękniejsza na Adriatyku jaskinia morska z dwoma wejściami o wysokość 30 m. Z powodu krystalicznie czystego morza i załamania się światła ma niezwykły niebieski kolor. Obecnie jest dobrze znane jako ośrodek turystyki i sławne uzdrowisko (Igalo). Miasto znajduje się zaledwie 45 km od Dubrownika i 22 km od lotniska w Tivacie. Posiada bezpośrednie połączenie kolejowe z Belgradem. Samochodem najlepiej dojechać magistralą adriatycką". Średnia temperatura lipca 25,6°C, stycznia 9,2°C. Temperatura morza w okresie maj - październik wynosi 26°C.

Kotor

W głębi Zatoki Kotorskiej znajduje się Kotor - miasto i port. Był to w dawnych czasach port bogaty, silnie związany z Wenecją. Starożytni Grecy założyli tu osadę Acruvium w średniowieczu nosiła ona nazwę Catarum. Słowianie zmienili nazwę miasta na Kotor.otor leży na krańcu zatoki, u podnóża legendarnego Lovcenu. Krętymi serpentynami wspinamy się na szczyt Lovcenu (1816 m n.p.m.), o którym legenda mówi, że był niegdyś siedzibą bogów. To malownicze miasto, pomniejszone przez otaczające je góry, które opadają w dół ku podobnej do fiordu zatoce. Tu morze sąsiaduje z górami. Zestawienie wysokich gór w bezpośrednim sąsiedztwie morza wzbudza zachwyt. Miasto otoczone grubymi murami obronnymi wspina się wzwyż urwistymi zboczami Lovcienu, jak gdyby przytłoczone jKotor to przepiękne, zabytkowe miasto zbudowane z jasnego kamienia, otoczone potężnymi murami obronnymi. Najpiękniejszą częścią Kotoru jest Starówka. Plątanina uliczek z wyślizganego kamienia i placów z licznymi świątyniami. Pełne czaru są tu różowo-kremowe ulice, fosy i zawrotnie wysokie fortyfikacje. Stare miasto (uznane za zabytek UNESCO) otoczone potężnymi murami obronnymi - romańskie, gotyckie, renesansowe, barokowe domy, zabytkowe cerkwie i kościoły usytuowane przy staromiejskich nieregularnych rynkach i wąskich, krętych uliczkach. Potężne mury obronne Kotoru, łączą się z potrójnymi murami obronnymi twierdzy św. Jana (Iwana) (grubość do 10 m., wysokość do 20 m.), usytuowanej na Samotnym wzgórzu (260 m.). Jest to najlepszy punkt widokowy. Do Starego miasta prowadzą trzy bramy z XVI wieku. W kościele św. Mihovila możemy podziwiać malowidła z XIV wieku, w lapidarium kamienne pomniki i zabytki starożytne z IX - XI w., katedra św. Tripuna z XII w. ze słynną płaskorzeźbą przedstawiającą żywot św. Tripuna, patrona miasta. Katedra w Kotorze przechowuje w skarbcu krzyż, którym błogosławiono wojsko polskie króla Jana III Sobieskiego przed bitwą pod Wiedniem.

Budva

Budva licząca dwa i półtysiąca lat jest z jednym z najstarszych miast Bałkanów. Wg legendy założył je Kadmo, syn fenickiego króla Agenora, który stał na czele starożytnego plemiona Iliryjskiego. Budva znajduje się w centralnej części czarnogórskiego wybrzeża. Liczy około 10 tys. mieszkańców. Położone jest u stóp masywu Lovcen, którego strome zbocza górują nad miastem. Stare miasto Budva leży na wysuniętym w morze półwyspie. Otoczone jest murami obronnymi z XV wieku tworzącymi średniowieczny system fortyfikacji z bramami i wieżami. Po murach tych można spacerować i podziwiać roztaczające się z nich piękne widoki. Stare miasto to wąskie uliczki i place i wiele zabytków min.:

- kościół św. Jana z VII wieku z obrazami i ikonami weneckich artystów z XV - XVII wieku. Znajduje się tam biblioteka i archiwum gdzie jest wiele starych kościół książek.
- kościół Matki Bożej - wybudowany w 840 r. przez benedyktynów.
- kościół św. Savy z XIV wieku wybudowany przez Balsę III władcę Zeta.
- kościół św . Trójcy z 1804 r. Znajduje się tam grób Stjepanq Mitrovq Ljubisa, sławnego poety Kościół jest na przodzie Cytadeli na starym mieście.

Dziś Budva żyje z turystyki. Wspaniała środziemnomorska roślinność, piękne piaszczyste plaże, bogate życie kulturalne to kolejne atuty Budvy. Zimy są tu deszczowe a lata ciepłe i suche. Przeciętna temperatura latem wynosi 32 C, zimą 9,3 C. W morzu kąpać się tu można od maja do października. Jego średnia temperatura latem to 25 C. W swej bogatej historii Budva należała do plemion Iliryjskich, od II w. p.n.e. do 535 r. n.e. była miastem rzymskim. Po jego upadku znalazło się pod wpływem Bizancjum do roku 841 kiedy zostało złupione i zburzone przez Arabów. Wtedy osiedlili się tu słowianie. Od 866 r. miasto jest siedzibą biskupstwa. Do 1421 r. była częścią średniowiecznego państwa czarnogórskiego (Nemanjic i Zeta). Potem była pod panowaniem weneckim, tureckim, francuskim i austriackim aż do 1918 r., gdy znowu stała się miastem czarnogórskim. Latem każdego roku w cytadeli na starym mieście odbywają się festiwale teatralne. Do tradycji należą także koncerty muzyki klasycznej i nocne recytacje poetów. Jest tu wytwórnia filmowa , galerie sztuki. Odbywa się festiwal piosenki śródziemnomorskiej. Występowali na nim min. Toto Cutugno, Goran Bregovic i Al Bano. W 1979 r. miasto zniszczyło trzęsienie ziemi, ale zostało odbudowane.

Ulcinj

Ulcinj ( Olcinium ) - to miejsce na wakacje gdzie można znaleźć wspaniałą śrózimnomorską rośliność , kilometry piaszczystych plaż skąpanych w południowym słońcu, zabytki z czasów rzymskich, tureckich a także oryginalne drewniane domki rybaków. To tu znajduje się Wielka Plaża 13-kilometrowa - najdłuższa piaszczysta plaża z tej strony Adriatyku. Ciągnie się ona aż do granicy albańskiej u ujścia rzeki Bojana. W jej delcie powstała wyspa Ada Bojana, wielki rezerwat ptaków oraz mekka windsurfistów i naturystów. Tuż obok znajduje się Jezioro Sasko rojące się od ryb oraz ruiny starożytnego miasta Svac. Wzdłuż rzeki usadowiły się drewniane domki rybaków, którzy charakterystycznymi siatkami łowią ryby i na miejscu je przyrządzają dla turystów w licznych tawernach. Samo miasto dawne Colhidium albo Olcinium ma długą i dramatyczną liczącą trzy tysiące lat historię. Jest jednym z najstarszych miast na wybrzeżu Adriatyku. W położonym na półwyspie starym mieście do którego wiodą dwie bramy miejskie znajduje wiele wspaniałych kamienych budowli gotyckich, renesansowych i orientalnych. Wśród nich: wieża Balsica, renesansowy kościół - meczet siedziba muzeum miejskiego, pozostałości tureckiej fortecy, meczety i stary rynek gdzie mieścił się targ niewolników. Ze względu na bliskość albańskiej granicy Ulcinj ma najbardziej orientalny - muzułmański charakter ze wszystkim miast czarnogórskich. Najlepiej to widać w dni targowe gdy przybywa ludność z okolicznych miejscowości.

Bar

Bar to ważny port i węzeł kolejowy. Bar jest młodszym bratem Bari - miasta na włoskim wybrzeżu Adriatyku. Stare miasto Bar znajduje się w odległości pięciu kilometrów od molo. Względnie dobrze zachowały się stare wieże, uliczki, mury miejskie, katedra św.Grzegorza i kościół św.Mikołaja z XII w. oraz pałac z malowidłami i łaźnią turecką. Bar to nie tylko port ale też ośrodek turystyczny. Plaże zaczynają się koło basenu jachtowgo i ciągną się do Sutomore i zatoki Canj. Ta okolica słynie z produkcji oliwy z oliwek. Tradycja ta ma dwa tysiące lat . Drzewko oliwkowe stanowi symbol miasta. Zgodnie z legendą żadnen mieszkaniec Baru nie może dostać ślubu, jeżeli nie zasadzi co najmniej dziesięciu drzew oliwnych.

Cetinje

Z Orlov krs (Orlej skały) zobaczyć można najpiękniejszy widok starej czarnogórskiej stolicy, centrum czarnogórskiej kultury i walki o wolność. Pałace, budynki starych ambasad i inne wspaniałe budowle są dowodem wielkości dawnej Czarnogóry. Dowodzą tego monastyry, muzea, galerie, archiwa, akademie sztuki. Kiedy odwiedzacie Cetinje nie można pominąć monumentalnego Mauzoleum na górze Lovcen - wielkiego czarnogórskiego poety i władcy , Petara II Petrovic Njegosza.

Jezioro Szkoderskie

JEZIORO SZKODERSKIE (Skadar Jezero) to nie tylko największe jezioro na Bałkanach, ale jedno z bardzo rzadkich słodkowodnych bagien i ostatni bastion pelikanów w Europie. Liczne klasztory, kościoły i fortece na wyspach to dużej klasy zabytki. Wyspy Jeziora Szkoderskiego to wyspy klasztorów i ptaków, harmonijnego związku historii i natury. Jezioro znajduje się w dolinie 7 km od morza. 2/3 jego obszaru należy do Czarnogóry, a 1/3 jest zlokalizowana na terytorium albańskim. Zależenie od poziomu wody, powierzchnia jeziora zmienia się od 370 do 530km2. Czarnogórska część jeziora, z 40 000m2 powierzchni razem z wybrzeżem, została ogłoszona parkiem narodowym. Kilka części jego dna jest poniżej poziomu morza.

Monastyr Ostrog

Wysoko w górach, w skalistym łańcuchu górskim, często skrywanym przez chmury i mgłę znajdujesię klasztor Ostrog - największy czarnogórski relikwiarz, wybudowany siedemnastym wieku. To miejsce gdzie spoczywają relikwie świętego Vasilije Ostroskiego Jazda samochodem do Górnego Klasztoru nie jest zalecana, powinniście iść na piechotę, jako pielgrzymi. Stary mnich będzie wam opowiadał o historii cudów, które zdarzały się w tym klasztorze. Znajdziecie tu spokój i atmosferę modlitwy.

Kanion Tary

Gardziele, skaliste przeszkody, otchłań i wiry, strome brzegi porośnięte stuletnimi lasami. To sceneria drugiego co wielkości kanionu na świecie o długości 82 km i w kilku miejscach do 300 m głębokiego. Rafting w dół czystej górskiej rzeki Tara, noc spędzona wśród natury i smak czarnogórskiej kuchni, przekona was że, sławne światowe parki rozrywki to tylko namiastka tego co może stworzyć natura.

Kanion Mrtvica

Kanion Mrtvica ma długość 35km i znajduje się niedako od Kolasina, w kierunku Podgoricy. Brzegi rzeki Moraca są strome i wysokie z bujną roślinnością. W pewnych miejscach mają one 1100m wysokości. Na rzece Mrtvica blisko Zeleni vir ( Zielony wir ) jest stary kamienny most wybudowany przez księcia Danilo. Rzeka obfituje w rzadkie gatunki ryb. Podobną atrakcję stanowi Kanion Komarnica, który ma 3,5 km długości i znajduje się 50 km od Zabljaka. Sto metrów przed wejściem do kanionu jest duży wodospad Grabovine. Pionowe urwiska, wodospady, gardziele, pieniące się kaskady, wąskie kanały i prawdziwą galerię kamiennych figur.

Ada Bojana

Bujna podzwrotnikowa i śródziemnomorska roślinność rzadkie okazy fauny to cecha tego wyjątkowego obszaru. Jest to sztuczna wyspa. W środku XIX stulecia, w czasie burzy statek "Merito" ugrzązł na mieliźnie pomiędzy dwoma małymi wyspami. Przez lata rzeczne osady osiadały dookoła kadłuba statku i tych dwu wysp kształtując piaszczystą ławicę i późniejszą wyspę. Podzieliła ona rzekę na dwa rozgałęzienia. Ma ona trójkątny kształt, dwa brzegi są obmywane przez rzekę Bojana a trzeci przez Adriatyk Wyspa łączy słodkie wody rzeki Bojana ze słoną wodą Adriatyku. Kilometry piaszczystych plaż, niezrównane zachody słońca i doskonałe restauracje, to tylko niektóre z przyjemności którymi możecie się tam cieszyć. Życzliwe wiatry umożliwiają hawajskiej jakości windsurfing. Jeżeli marzycie o konnej jeździe po plaży to jest to właściwe miejsce. Jeżeli jesteście naturystami Ada to miejsce stworzone dla was!

Gaj oliwny i oliwka z czasu Hristusa

Między Barem a Ulciniem jest jeden z największych w Europie gajow oliwnych. Swietne miejscie na wycieczke. Wsrod oliwek jest takze bardzo ladna plaza "Valdanos". Oliwki są wyjątkowo piękne i stare. Oliwki żyją bardzo długo. Niedaleko od Ulcinia koło Starego Baru jest oliwka, która, jak twierdzą uczeni, ma około 2000 lat, jest zabytkiem przyrody! Niestety umiera i niedlugo jeszcze to drzewo-historia bedzie z nami.

Nurkowanie w Ulciniu

Ciekawostką jest nurkowanie do dwóch wraków okrętów. Jeden z nich jest statek "Adria", który zatonął w początkach XIX wieku. Znajduje się na głębokości 14-18 metrów. Drugi jest statek "Forvest", na 18-28 metrow głębokości. Można też obejrzeć znajdujące się pod wodą fragmenty starego Ulcinia, otkryte przez płetwonurków w okolicy dzisiejszego miasta na głębokości 2-3m. Do nurkowania polskim płetwonurkom potrzebne jest pozwolenie, które można sobie wyrobić w miejscowośći Bar (ważne na cały rok i kosztuje 15 €), tutejszy nurek - przewodnik, który będzie im towarzyszył, oraz legitymacja płetwonurka. Przepisy oczywiście nie pozwalają zabierać przedmiotów znalezionych pod wodom.